Βασικές διαφορές μεταξύ έμπειρων και αρχάριων μεταφραστών

Βασικές διαφορές μεταξύ έμπειρων και αρχάριων μεταφραστών

Μιχάλη Πολίτη, 
Καθηγητή στο ΤΞΓΜΔ του Ιονίου Πανεπιστημίου

"Μελετώντας περιπτώσεις έμπειρων και αρχάριων μεταφραστών, έχουμε διαπιστώσει ότι σε γενικές γραμμές εμφανίζουν τις εξής διαφορές, τις οποίες είναι σκόπιμο να γνωρίζουν οι διδάσκοντες τη μετάφραση, καθώς κάθε μια από αυτές μπορεί να αποτελέσει διακριτό στόχο στο πλαίσιο του σχεδιασμού των μαθημάτων τους.

1. Οι έμπειροι μεταφραστές διαθέτουν συνήθως πλουσιότερο γνωστικό εξοπλισμό σε σχέση με τους αρχάριους, κι εφόσον αυτός είναι ελλιπής γνωρίζουν τον τρόπο για να καλύψουν γρήγορα τα όποια κενά τους, προβαίνοντας στην κατάλληλη έρευνα τεκμηρίωσης.

2. Ο γνωστικός εξοπλισμός των έμπειρων μεταφραστών είναι συνήθως καλύτερα οργανωμένος απ’ ό,τι των αρχαρίων ή τουλάχιστον έχουν αναπτύξει μηχανισμούς για γρήγορη και κατάλληλη προσπέλαση του, για την εξαγωγή των κρίσιμων για την κάθε περίσταση πληροφοριών.

3. Οι έμπειροι μεταφραστές φαίνεται ότι αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη νοητική επεξεργασία των πληροφοριών (ανάλυση, κατανόηση), παρά στην παραγωγή του μεταφράσματος. Ο έμπειρος μεταφραστής διαμορφώνει συνήθως πλήρη νοητική αναπαράσταση του νοήματος και στη συνέχεια αποδίδει, χωρίς να προβαίνει σε παλινδρομικές κινήσεις μεταξύ κειμένου αφετηρίας και κειμένου αφίξεως, σε απόδοση μεγάλων σχετικά περιόδων. Αντιθέτως, ο αρχάριος μεταφραστής, αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην αναζήτηση των κατάλληλων γλωσσικών μέσων, δοκιμάζοντας στο χαρτί ή τον υπολογιστή εναλλακτικές λύσεις, παρά στη διαμόρφωση της νοητικής αναπαράστασης του νοήματος. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της πραγματοποίησης πολλών παλινδρομικών κινήσεων των οφθαλμών μεταξύ κειμένου αφετηρίας και μεταφράσματος, μέχρις ότου ληφθεί η οριστική απόφαση για τον τρόπο απόδοσης του νοήματος.

4. Οι έμπειροι μεταφραστές φαίνεται ότι χρησιμοποιούν δοκιμασμένες από τους ίδιους στρατηγικές ή ακολουθίες νοητικών στρατηγικών, καθώς αναγνωρίζουν εύκολα τις δομικές ομοιότητες μεταξύ κατ’ αρχήν διαφορετικών επιφανειακά καταστάσεων, ενώ οι αρχάριοι, ελλείψει εμπειριών, ελλείψει ικανότητας να αντιληφθούν εύκολα τις δομικές ομοιότητες μεταξύ κατ’ αρχήν διαφορετικών επιφανειακά καταστάσεων, δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στην αναλυτική μέθοδο.

5. Οι έμπειροι μεταφραστές, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό τη διαδικαστική γνώση στο πλαίσιο της διαχείρισης του μεταφραστικού έργου.

6. Οι έμπειροι μεταφραστές έχουν αυτοματοποιημένες πολλές ακολουθίες βημάτων των στρατηγικών επίλυσης, ενώ οι άπειροι όχι, γεγονός που προκαλεί μικρότερη καταπόνηση του μνημονικού συστήματος κι επομένως μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για επεξεργασία μεγαλύτερου όγκου πληροφοριών.

7. Οι έμπειροι μεταφραστές είναι εξαιρετικά αποτελεσματικοί όταν τους ζητούν να μεταφράσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα, σε αντίθεση προς τους αρχάριους, οι οποίοι ενδέχεται να μην μπορέσουν να διαχειριστούν το στρες τους.

8. Οι έμπειροι μεταφραστές αξιοποιούν σωστά τις μεταγνωσιακές δεξιότητές τους, δηλαδή μπορούν με επιδεξιότητα να κατευθύνουν και να ελέγχουν τις δραστηριότητές τους, μπορούν να προβλέπουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον βαθμό δυσκολίας της διαχείρισης μιας κατάστασης προβλήματος, σε αντίθεση προς τους αρχάριους.

9. Οι έμπειροι μεταφραστές ρυθμίζουν προσεκτικά τις κινήσεις στις οποίες πρέπει να προβούν για τη διαχείριση μιας κατάστασης προβλήματος και επιδεικνύουν μεγαλύτερη ακρίβεια στην εξεύρεση σωστών λύσεων, σε αντίθεση προς τους αρχάριους.

Τα ανωτέρω αποκτώνται και βελτιώνονται με την άσκηση και τον χρόνο. Όπως έχουμε διαπιστώσει, η βελτίωση αυτών των δεξιοτήτων δεν προκύπτει απαραίτητα κατά τη διάρκεια ή με τη λήξη ενός προγράμματος κατάρτισης, αλλά συνεχίζεται και μετά το πέρας του προγράμματος. Ο εκπαιδευόμενος μεταφραστής συνεχίζει ασύνειδα την επεξεργασία των γνώσεων που έχει λάβει κατά τη διάρκεια της κατάρτισής του και των δεξιοτήτων που έχει καλλιεργήσει, είτε αυτές αφορούν στη μεθοδολογία είτε στον γνωστικό εξοπλισμό. Αισθητή βελτίωση όμως επιτυγχάνεται μόνο με τη συστηματική άσκηση."

 Πηγή:

Πολίτη Μιχάλη (2012): Ζητήματα γνωσιακής προσέγγισης της διδακτικής της μετάφρασης, Εκδόσεις Ανατολικός, Αθήνα, σελ. 221-223

http://www.academia.edu/2280493/_